Firavun faresi, kuyruksürengiller familyasından olup, Afrika dışında yaşayan bir kuyruksüren türüdür. Firavun faresi boyu toplamda, kuyruğu ile birlikte 1 metre boyundadır. Çok hareketlidir ve korkunç bir hasımdır. İnatçıdır ve avını asla elinden bırakmaz.
Bu küçük, gösterişli firavun fareleri, hayvan krallığında erkek çocuk bakıcısı gibi, bazı şaşırtıcı olaylara da sahip. Yazar Rudyard Kipling 1894 yılında Rikki-Tikki-Tavi adlı kitabında şöyle açıklıyor: Tüm firavun faresi familyasının mottosu ‘koş ve öğren”dir. Kendilerine özgü çocuk bakım sistemleri ile ilgili yeni bir çalışma sayesinde bu karizmatik Afrikalı ve Asyalı etoburları araştırmaya karar verdik.
Firavun fareleri ve Eskort Hizmeti
Sahra altı Afrika’nın çizgili firavun fareleri, yavrularına akıl hocalığı yaptığı bilinen tek hayvandır.
Akraba olmayan yetişkinlere ‘eskort’ denir. Bu eskort yeni yavruları besler, taşır ve eğitir. Bu akıl hocaları genellikle erkektir.
Wales Üniversitesi’nden Exeter Penryn Kampüsü’ndeki ekoloji uzmanı Michael Cant, “Aynı yavru, yemeğini kendi bulabildiği güne kadar(yaklaşık iki ay sonra) aynı yetişkinle birlikte kalır.” dedi. Bu bağların nasıl oluştuğu biraz gizemli, ama Cant, “iki yönlü bir sokak gibi görünüyor” diyor.
Bir yavru bir yetişkini takip eder ve yetişkin “doğru yavru” nun devam ettiğini kontrol etmek için durur. Bazı yavrular sadece bir yetişkini takip ederken, bazıları ise birden fazla kişiyi takip eder. Yeni çalışma, genç firavun farelerinin bu akıl hocalarından yemek bulmayı, yaşam boyu sürecek davranışları kazanmayı öğrendiklerini ortaya koydu.
Eskort hizmeti, evrimleşmiş olabilir çünkü yiyecek bulma metodlarının çeşitliliği, çizgili firavunfarelerinin içinde yaşadığı büyük gruplarla olan rekabeti azaltabilir.
Çalışma, kültürel öğrenmenin primatlar ve memeli deniz hayvanları ile sınırlı olmadığını, aslında vahşi doğada çok yaygın olduğunu savunuyor. Cant, firavun fareleri üzerinde 23 yıldır çalışıyor ve onları çekici yapan ‘her şeyi yanlış yapıyor olmaları’ diyor.
Doğum Yapan Grup
Gruplar içinde yaşayan firavun fareleri hepsi aynı günde doğum yapar. Cant, 12 anne aynı zamanda bir yeraltı mağarasında doğurduğunda, yavruların kimin bebeği olduğunu söylemek zordur. Ve eğer genç bir anneyseniz bu iyi bir şey.
Böylelikle, gruba egemen olan yaşlı kadınlar “kimin kim olduğunu bilmedikleri için ve kendi yavrularını riske atmamak için yavruları öldürmeyeceklerdir.” diyor.
Eşzamanlı doğum, bebek ölümlerini azaltarak genç kadınları korur. Aksi halde, genç hayvanların başarılı bir şekilde üremesi yaşlı muhafızlar tarafından engellenirdi.
Gruplar erkekler tarafından şiddetle savunulmaktadır, bu yüzden bireylerin yeni gruplara dağılması zordur; bu da, firavun farelerinin yüzde 80’inin neden doğdukları grubun bir parçası olarak tüm hayatlarını geçirdiklerini gösteren nedenlerden biridir.
Yılanları Öldürmek
Savaşçı olmak, zehirli yılanlarla savaşmaya geldiğinde yardımcı olur. Bristol Üniversitesi’nde bir zoolog olan Julie Kern, “Firavun fareleri güçlü yılan savaşçılarıdır” diyor. “Sosyal türler bir kalabalığa saldırmak için bir araya gelirken, yalnız türler yılanların üstesinden kendileri gelirler.”
