Zürih Üniversitesi’nden Araştırmacılar, Şempanzelerin Tehdit Durumlarında Sesleri Birleştirerek Alarm Verdiklerini ve Bu Ses Kombinasyonlarının Şempanzeler Tarafından Anlaşıldığını Gösterdi
İnsan dilinin en önemli özelliklerinden biri, sözcükleri bir araya getirerek daha büyük ve anlamlı ifadeler oluşturabilmesidir. Ancak bu özelliğin nasıl ortaya çıktığı veya evrimleştiği hala bir gizemdir.
İnsanların en yakın akrabaları olan şempanzelerin de farklı sesler çıkardıkları ve bazen bu sesleri birleştirdikleri bilinmektedir. Ancak bu ses kombinasyonlarının şempanzeler tarafından nasıl algılandığı veya iletişimde ne işe yaradığı net değildir.
Zürih Üniversitesi’nden araştırmacılar, Uganda’da yabani şempanzeler üzerinde yaptıkları deneylerle, şempanzelerin sesleri birleştirerek yeni anlamlar ilettiklerini ve bir tehdit olduğunda uyarmak için bunu kullandıklarını ortaya koydular.
Şempanzeler ‘Huu’ ve ‘Vaa’ Seslerini Birleştiriyor
Araştırmanın lideri Maël Leroux, şempanzelerin şaşırdıklarında ‘huu’ sesi, saldırganlık veya avlanma sırasında ise ‘vaa’ sesi çıkardıklarını söyledi. Leroux, şempanzelerin grup üyelerini toplamak istediklerinde bu iki sesi birleştirdiklerini de belirtti.
Araştırmacılar, şempanzelere yapay yılanlar göstererek bu ses kombinasyonunu tetiklediler. Ardından, şempanzelerin bu ses kombinasyonuna tek başına ‘huu’ veya ‘vaa’ sesinden daha güçlü tepki verdiklerini gözlemlediler.
Araştırmanın yazarlarından Simon Townsend, bu sonucun mantıklı olduğunu, çünkü grup oluşturmaya ihtiyaç duyan bir tehdidin acil bir durum olduğunu ve bunun da şempanzelerin bireysel seslerin anlamlarını birleştirdiklerini gösterdiğini söyledi.
Ses Kombinasyonları Dilin Evrimine Işık Tutabilir
Townsend, sesleri birleştirme yeteneğinin en az 6 milyon yaşında olduğunu ve insanların en son ortak atalarından miras alınmış olabileceğini söyledi.
Leroux ise bu verilerin dilin evrimsel ortaya çıkışına ilgi çekici bir bakış sağladığını söyledi. Leroux, bileşikliğin dil ortaya çıkmadan önce kaynaklandığına işaret eden bulguların doğrulanması için diğer primat türlerinde daha fazla araştırma yapılması gerektiğini de ekledi.
Kaynak:
Leroux, M., Schel, A.M., Wilke, C. et al. (2023). Call combinations and compositional processing in wild chimpanzees. Nat Commun 14, 2225.
