Noel Baba’ya esin kaynağı olan Aziz Nikolas’ın tam mezar yeri Antalya’da bir kilisede keşfedildi.
Türkiye’deki arkeologlar, Noel Baba’nın esinlenildiği Aziz Nikolas’ın dördüncü yüzyıldan kalma bir kiliseye gömüldüğü yeri tam olarak ortaya çıkardılar.
Arkeologlar Antalya’nın Demre ilçesinde, ismi resmi olarak Aziz Nicholas olarak bilinen, ancak dünya çapında çocuklar tarafından takma adları Noel Baba, Aziz Nick ve Kris Kringle olarak bilinen, Noel Baba’nın orijinal mezar yerini ortaya çıkardılar.
Araştırmacılar, azizin bedeninin Antalya’daki MS 4. yüzyıl kilisesine gömüldüğünü zaten biliyorken, kutsal adamın kalıntıları öldükten yaklaşık 700 yıl sonra çalındı, bu nedenle ilk defnedildiği yer bir sırdı.
Şimdi, kilise binasının Kudüs’teki Kutsal Kabir Kilisesi’ne benzerliği ve İsa’yı tasvir eden bir fresk de dahil olmak üzere, bu kilisede yapılan yeni bir kazı sırasında toplanan ipuçları, Aziz Nick’in naaşının tam olarak nerede yattığını gösteriyor.
Antalya’nın Demre ilçesi, MS 520’de Hıristiyan azizinin MS dördüncü yüzyılda piskopos olarak hizmet verdiği eski bir kilisenin üzerine inşa edilen Aziz Nikolas Kilisesi’ne sahip olması ile iftihar eder. O zamanlar Myra olarak bilinen küçük kasaba, Aziz Nikolas’ın MS 343’te orada ölüp gömülmesinin ardından popüler bir Hıristiyan hac yeriydi.
Nicholas’ın hayatı hakkında çok az şey biliniyor, ancak efsaneler bol. Brittannica’ya göre üç kızı fυhυştan kurtardığı, şeytanın ele geçirdiği bir ağacı kestiği, tuzlu suda salamura edilmiş üç öldürülmüş çocuğu dirilttiği ve M.S. Birinci İznik Konsili sırasında yumruk yumruğa kavgaya girdiği söylenir. Ve elbette, Nicholas’ın miras kalan servetini anonim olarak fakirlere verdiği ve sonunda St. Nick’in Noel Baba efsanesine yol açtığı söylenir.
Ne yazık ki, M.S. 1087’de, “Bari’nin bazı bilge ve şanlı adamları [İtalya] … geç orta çağcı Charles W. Jones’in Latinceden çevirdiği bir el yazmasına göre, Mesih’in en kutsanmış itirafçısı Nicholas’ın cesedini … Myra şehrinden nasıl alabileceklerini birlikte tartıştılar. Planları “kilisenin zeminini kırmak ve kutsal cesedi götürmekti.” Grup başardı, Aziz Nikolas’ın iskelet kalıntılarının çoğunu çıkardı ve Myra’da sadece birkaç kemik ve kırık bir lahit bıraktı.
Bu saygısızlığa rağmen, Demre’deki Aziz Nikolas kilisesi, 20. yüzyılın sonunda başlayan arkeolojik kazılarla bin yıldan fazla bir süredir ayakta kalmıştır. Bu çalışma sayesinde araştırmacılar, birçok fit kum ve siltle kaplı en eski kilisenin temellerini keşfettiler. (Silt, kumdan küçük kilden büyük taneli malzemeye verilen isimdir.)
Geçtiğimiz hafta Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Başkanı Osman Eravşar, İsa’nın freskinin tabanındaki Aziz Nikolas mezarının yerini keşfettiğini duyurdu.
Eravşar, yaptığı röportajda, mevcut kazıların orijinal kiliseden “Aziz Nikolas’ın ayaklarının bastığı zemini” ortaya çıkardığını belirtti. Eravsar, “Bu son derece önemli bir keşif, o döneme ait ilk keşif” dedi.
Eravşar’a göre Aziz Nikolas’ın orijinal mezar yeri de bulunmuştur. Bari birliği 11. yüzyılda azizin kemiklerini çıkardığında, orijinal yerlerini gizleyerek bazı lahitleri de bir kenara ittiler. Eravşar, “Lahdi özel bir yere yerleştirilmiş olmalı ve burası üzeri kubbeyle örtülü üç apsisli kısım. (Apsis: Mimarlıkta dinsel ya da din dışı bir yapıda koro yerinin, ya da koridorun ucunda yer alan, yarım daire ya da çokgen planlı bölüm.)
Orada, İsa’nın sol elinde bir İncil tuttuğu ve sağ eliyle kutsama işareti yaptığı sahneyi tasvir eden freski keşfettik.” Yunanca “lütuf” anlamına gelen mermer bir yer karosu tam mezarını işaretleyebilir.
Bu hipotezi destekleyen, kilisenin şeklidir. Kutsal Kabir Kilisesi’nin tepesinde bitmemiş bir kubbe olduğu gibi, Myra’daki Aziz Nikolas Kilisesi de bitmemiş bir kubbeye sahiptir. 1860’larda Rusya imparatoru II. Alexander tarafından restore edildiğinde kubbe hiçbir zaman tamamlanmadı. Bu bitmemiş kubbe, Aziz Nikolas’ı İsa’nın çarmıha gerilmesi ve göğe yükselişinin hikayesiyle ilişkilendirmek amaçlı bir girişim olabilir.
Metin Çelebi
