Kanımızda da bulunan ve organlar tarafından emilebilen ve yakılabilen “yağ” hakkında konuşmamız gerektiğinde değinmemiz gerek nokta yağ asitleridir. Bunlar genellikle 16 ila 18 karbon atomundan meydana gelen uzun zincirler oluşturur.
Tıpkı glikoz gibi, yağ asitleri de akıllıca paketlenir, böylece çok fazla yer kaplamadan çok sayıda depolanabilir. Bilgisayarınızdaki bir zip dosyası ile karşılaştırabilirsiniz. Bu yüzden yağ asitleri ‘trigliseritler’ olarak bilinen üç demet halinde depolanır.
Binlerce sıkıca paketlenmiş trigliserit tek bir yağ hücresinde saklanır. Bu büyük miktarda yakıt, gerçek bir altın madeni. Birkaç saat boyunca yemek yemediğinizde veya uzun bir süre fiziksel olarak aktif olmanız durumunda (örneğin, egzersiz yapmak veya ev işi yapmak), bu yakıt tüketilecektir.
Bu noktada, yağ asitleri trigliseritlerden “kırpılır”, kana salınır ve daha sonra yakıta ihtiyaç duyan organlara gönderilir. Böylece bu şekilde yakıt (yağ asitleri formunda) kelimenin tam anlamıyla yağınızdan diğer organlarınıza gönderilir.
Açlık dönemlerinde yağımız bizi etkiliyor. Ama bu ne kadar sürebilir?
Başka bir deyişle, yağımızdan ne kadar süre yaşayabiliriz?
Kimya araştırmaları, 1 gram yağ yakmanın 9.4 kilo kalori verdiğini göstermiştir.
Sağlıklı Bir Yetişkindeki Yağ Oranı
Bu, 1 gram glikoz yaktığınızda elde ettiğiniz 4.1 kilokalorinin iki katından fazladır. Bu yüzden vücudumuz yakıtı sadece glikojen olarak değil, aynı zamanda yağ formunda da depolar. Arabanıza 200 km yerine 700 km yolculuk yapabilecek miktarda benzin koymayı tercih etmez misiniz?
Glikojen ile aynı miktarda kalori depolamak isteseydik, daha fazla kilo almamız gerekirdi. 70 kilo ağırlığındaki sağlıklı bir yetişkinde yaklaşık 14 kilo vücut yağı bulunur. 1 gram yağ yakmak 9.4 kilokalori verdiğinden, bu toplam 131.600 depolanmış kilokaloriye eşittir – çok büyük bir miktar!
Her gün orta derecede yoğun egzersiz yapan ortalama bir kadın, günde yaklaşık 2.000 kilokalori ve yaklaşık 2.500 kilokalori yakıyor.
Bundan daha fazla enerji harcamadıkça yağ rezervleri kullanılarak bir kadın için ortalama 66 gün, erkek için ise 53 gün yaşanabileceği anlamına geliyor.
Uygulamada, aslında daha da uzun süre idare edebileceksiniz, çünkü üçüncü bir enerji kaynağımız var: Protein.
70 kilo ağırlığında sağlıklı bir yetişkin, yaklaşık 10 kilo protein taşır. Bunların yarısı amino asitler olarak bilinen ve daha sonra yakıt olarak kullanılan küçük parçalara ayrılabilir.
Vücudunuz bu enerji kaynağına dokunmaz, çünkü vücudun kendi proteinleri bir enerji kaynağı olarak kullanılmak üzere tasarlanmamıştır. Bu proteinler, kalp kası ve solunum kasları da dahil olmak üzere kasın önemli bir bileşenidir ve ayrıca vücudu patojenlere karşı savunmada rol oynar.
Bu, uzun süre çok az yiyen ya da hiç yiyemeyen anoreksiya nervoza hastalığı olan hastalarda belirginleşir. Çok az vücut yağına sahip olmanın yanı sıra, anoreksiyalı bir kişinin de çok az kasları vardır, çünkü vücut yeterli enerjiyi almak için protein rezervlerini parçalamıştır.
Dahası, en zararsız virüsler, bakteriler ve mantarlar bile aşırı anoreksiyası olan birini hasta edebilir, çünkü bağışıklık sistemleri artık onlarla savaşamaz.
Muhammed Ragıb ÇALIK
