Çoğu insan için stres, herkes tarafından bilinen bir duygudur. Bu duygu; çocuk bakımı, hayatımızdaki büyük olaylar, boşanma ya da sevilen birinin kaybı gibi günlük değişimlerden meydana gelebilir.
İlgili: Stresi Yenmek İçin Bilimsel Olarak Kanıtlanmış 10 Yol!
Yaşamımız boyunca hepimiz stresi farklı şekillerde yaşarız. Strese maruz kalan bazı insanlar uyuyamaz bazıları daha fazla yemek yer bazılarında ise stres seviyesinde azalma meydana gelir. Ancak vücudumuz, bu tepkiler dışında strese daha derin bir seviyede de cevap veriyor olabilir.
PLOS genetik dergisinde bugün yayınlanan yeni bir çalışmaya göre kronik stres ve anksiyete, hücrelerimizin enerji yapabilme yeteneğinin bozulmasına yol açabilir. Bu tür araştırmalar genetik çeşitlilik ile birlikte, stresli durumlara verdiğimiz tepkilerin neden bu kadar değişkenlik gösterdiğini açıklamaya yardımcı olabilir.
Helsinki üniversitesinde davranışsal genetikçi ve çalışmanın yazarı olan Iiris Hovatta’ya göre; sonuçlar diğer araştırmalara yardımcı olabileceği gibi sağlık çalışanlarının panik atak gibi anksiyete bozukluklarının temeline inmelerini sağlayabileceğine değinmektedir.
Labaratuvarda Stres
Hovatta, ciddi anksiyete bozukluklarının bazı insanlarda gelişirken diğer insanlarda neden gelişmediğini merak etmektedir ve genetiğin, strese dayanma ya da hücrelerde kalıcı etki olmadan stresi atlatabilmek için rol oynadığını düşünmektedir.
Ancak bu durum basit bir soru gibi görünsede cevabı bulmak oldukça karmaşıktır.
Birincisi, insanlardaki stres tepkilerini incelemek gerçekten zor olmakla birlikte; Hovatta, düzenli olarak deneyimlediğimiz tüm stres faktölerini hesaba katmanın neredeyse imkansız olabileceğini söylemektedir.
Bu doğrultuda Hovatta ve ekibi, bu konuyu; fareler üzerinde çalışmaya başladı. Genetik olarak farklı iki laboratuvar faresi grubu kullandılar ve onları bir dizi stres ve sosyal teste soktular. Bu şartlara, endişe veya depresyon ile cevap veren fareleri aradılar.
Sonra, araştırmacılar, bu farelerin beyinlerine bakıp beynin kaygı ve stres ile ilişkili olan bölgesindeki hücrelere odaklandılar. Beyni inceledikten sonra Hovatta, insanlarda görülen aynı değişikliklerin farelerin kan hücrelerinde de ortaya çıktığını buldu.
Sonuçlar araştırmacılara, çalışmalarını insanlara götürmeleri için gereken kanıtları verdi. Bu doğrultuda, ekip; panik atak öncesi, sırası ve sonrasında bireylerden kan örnekleri aldı ve stres yanıtının belirtileri için hücrelere yakından inceledi.
Stres Altında Mitokondri
Araştırmanın analizinde, Hovatta ve meslektaşları; özellikle mitokondriye odaklandı. Lise biyolojisini biraz hatırlayanlar, mitokondrinin mikroskobik enerji santrali gibi davrandığını ve her hücreye çalışması için gereken enerjiyi sağladığını hatırlayabilir.
Vücudun diğer bölümleri gibi mitokondri de görevini nasıl yerine getireceğine dair yol gösteren bir DNA içerir.
Yakından baktığımızda, bilim insanları; mitokondrinin hem insanlarda hem de farelerde panik atak veya kronik strese maruz kaldıktan sonra mitokondrinin enerji üretmesine yardımcı olan genler dahil birçok mitokondriyal gende değişiklik buldu.
Hovatta;
“ Bulgular, hücrelerin enerji çıkışının yoğun stresten etkilendiğinin bir işareti olabilir.” diyor ve ekliyor. “Çok heyecanlıydım. Bu heyecan, mitokondriyal bulguların ortaya çıktığını ilk gördüğümüzde oldu.”
Çünkü araştırmalar hem farelerde hem de insanlarda bu değişikliği tespit etti. Hovatta ise bu tespit sonucunda, ortak bir hayvan stresi yanıtını ortaya çıkardıklarını düşünüyor. Hovatta, bu çalışmada; belgelenen tüm hücresel değişikliklerin, stres ve hücre işlevini nasıl etkilediğini tam olarak bilmek için çok erken olduğunu vurgulamaktadır.
Ayrıca araştırmanın, öncelikle stres ve mitokondri üzerine yeni bir araştırma yolu açtığını eklemektedir ve bilginin bu hastayı daha iyi teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılabileceğini ummaktadır. (bilim insanlarının hücresel düzeyde anksiyete bozukluklarını anlayabiliyorlarsa)
Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Yeni Keşfedilen Bakteri Stresin Zararlarından Koruyor
- Çocukluk Dönemindeki Stres Beyni Erken Olgunlaştırıyor
- Bilim İş Yerinde Video Oyunları Oynanmasının Stres Seviyesini Düşürdüğünü Kanıtladı
Editör / Yazar: Tuğçe ÇAMLICA
