SpaceX Roketleri : Elon Musk, en büyük hayali olan “Mars ’a insanlı görev göndermek” için ilk adımlarını 2002 yılında SpaceX şirketini kurarak attı. Yaklaşık 15 yıl sonra şirket şu an start-up aşamasının çok ötesinde. Kaliforniya kökenli Hawthorne şirketi roketleri sürekli olarak kullanıyor ve Uluslararası Uzay İstasyonuna, Dragon kapsülü ile kargo gönderiyor.
Spacex roketleri Gelecekte de şirket NASA için uzaya astronot taşıyacak. SpaceX, FalconHeavy roketini ilk kez 2018’de fırlattı ve şimdi de Mars ’a ulaşması için daha büyük bir roket olan Big Falcon Rocket (BFR) üzerinde çalışıyor. Yazının devamında SpaceX’in roketleri ve uzay araçları nın gelişimi ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz. İlk durak: Falcon 1 ile tanışma
Falcon 1
Spacex roketleri: Falcon 1 SpaceX tarafından üretilen ilk roket olan Falcon 1, 2006-2009 yılları arasında kullanıldı ve alçak dünya yörüngesine 670 kg taşıyabilme kapasitesine sahipti. Falcon 1, 3 tane başarısız fırlatmadan sonra 29 Eylül 2008’de sahte kütle yükü((işlevsel olmayan elektronin/aviyonik bağlantıları yapılmamış sadece fiziksel bağlantıları olan uzay aracı) ile yörüngeye ulaşmayı başarmıştır.
14 Temmuz 2009’da beşinci ve son uçuşunu gerçekleştiren roket Malezya’ya ait bir yer gözlem uydusu olan RazakSAT ’ı yörüngeye taşıdı.
Falcon 1 roketlerinin fırlatması Pasifik ’te bulunan Kwajaleinatolunun bir parçası olan Omelek adasında gerçekleştirildi. Bu arada merak edenler için; Musk, roketleri isimlendirirken ‘Star Wars’ filmindeki Millennium Falcon uzay gemisinden esinlenmiştir. Sonraki: Falcon 9
Falcon 9 ’un geliştirilmesi
Spacex roketleri: Falcon 9 SpaceX kısa sürede, daha ağır yükler için roket arayan bazı şirketlerin dikkatini çekti. Bu nedenle şirket daha orta düzey bir roket olarak Falcon 5’i geliştirmeyi düşündü ama daha sonra direkt Falcon 9 üzerindeki çalışmalarına yoğunlaşmaya karar verdi.
İki aşamalı bir roket olan Falcon 9 alçak dünya yörüngesine 13,150 kg’a kadar yük taşıyabiliyor. SpaceX, Falcon 9’a dair planlarını ilk kez 2005’te duyurmuştu ve 7 Haziran 2010 tarihinde de Florida’da Cape Canaveral Uzay Üssünden ilk resmi uçuşunu gerçekleştirdi.
MacDonald, Dettwiler ve ortakları, BigelowAerospace, Avanti Communications gibi şirketler SpaceX’in ilk müşterileri idi. Sonraki: Tekrar kullanılabilir roketler
Yere tekrar iniş yapan roketler
Spacex roketleri: Yere tekrar iniş yapan roketler SpaceX’in 21 Aralık 2015’te Falcon 9 ile Zone 1’e yaptığı başarılı iniş, roketlerin yeniden kullanılabilirliği açısından bir kilometre taşı olarak görülüyor. Ama şirket bu başarı ile yetinmeyerek hala kendini geliştirmeye çalışıyor.
2014 ve 2015’te şirket başarılı ve başarısız birçok okyanusa iniş gerçekleştirdi. SpaceX 2015 ’te okyanusta dron-gemilerine iniş yapmayı denerken bu inişler hep başarısızlıkla sonuçlandı.
Bu inişlerin fotoğraf ve videolarını Twitter hesabından paylaşan Elon Musk, başarısızlıklarını kabullenirken şirketin sonraki inişler için kendini geliştirmekte olduğunu belirtti.
Dragon Kargo Gemisi hayalleri
Spacex roketleri: Dragon Kargo Gemisi hayalleri SpaceX, Dragon kargo gemisini ilk 18 ay gizli bir şekilde inşaa etti. Sonra Mart 2016 ’da NASA ’nın Ticari Yörünge Taşımacılık Servisi(COTS) için başvuruda bulunarak Dragon ’u halka resmi olarak duyurmuş oldu.
Araç, Uluslararası Uzay İstasyonuna kargo taşımak için özel bir vasıta olarak geliştirildi. SpaceX, dönüm noktası sayılabilecek başarılarından sonra, Aralık 2008’de, Dragon ile NASA tarafından, uzay istasyonuna ticari ikmal servisi yapan şirketlerden biri olarak seçildi.
O zamanlar şirket anlaşmalarını 1.6 milyar dolara yaparken, kargo fırlatma servisi için yeni bir anlaşma imzaladığından beri opsiyonlarıyla birlikte 3.1 milyar dolara kadar arttı. Musk, uzay aracının isminin “Puffthe Magic Dragon” şarkısından geldiğini söylüyor. Sonraki: İlk dragon uçuşları
İlk dragon uçuşları
Spacex roketleri: İlk dragon uçuşları Dragon 8 Aralık 2010 tarihinde Cape Canaveral Uzay Üssünden ilk başarılı uçuşunu gerçekleştirdi. Daha sonra 22 Mayıs 2012’de Uzay İstasyonuna bağlanmasını gerektiren önemli bir test uçuşu gerçekleştirdi.
Dragon istasyona uzaklığını ölçecek olan lazer sistemiyle ilgili sorunlar yaşamasına rağmen 3 gün sonra istasyona güvenli bir şekilde bağlandı.
Bu görevle birlikte Uzay İstasyonuna bağlanan ilk özel şirkete ait uzay aracı olan Dragon’un ve SpaceX’in büyük başarısı dünya genelince büyük ilgi ve övgü ile karşılandı. SpaceX, bu kargo kapsüllerini en başından beri en az 2 kullanımlık olarak geliştiriyor. Sonraki: Grasshopper
Çekirge
Spacex roketleri: Grasshopper Grasshopper ; SpaceX’in, Texas, McGregor’da fırlattıkları ve dikey iniş ateşleyicilerini test ettikleri bir roket prototipi. Grasshopper, SpaceX’in diğer programları kadar medyanın ilgisini çekmese de, Falcon 9 ’un tekrar kullanılabilir birinci aşamasının geliştirilmesi açısından önemli bir araç.
Grasshopper, 2012-2013 yılları arasında 8 test uçuşu yaptı ve 8. uçuşunda 744 m yüksekliğe ulaştı. Daha sonra SpaceX kaynaklarını Falcon 9’a ayırabilmek için Grasshopper programını emekliye ayırdı. Sonraki: Falon 9 yeniden kullanılabilir roket
Falcon 9 Yeniden Kullanılabilir Geliştirme Aracı
Spacex roketleri: Falcon 9 Yeniden Kullanılabilir Geliştirme Aracı SpaceX, 2012’de Falcon 9’un birinci aşaması temel alınan, Falcon 9 Yeniden Kullanılabilir Geliştirme Aracını duyurdu.
Şirket, 2014 Nisan-Ağustos ayları arasında McGregor mevkiinde toplamda 5 uçuş gerçekleştirdi ve bunların birkaçı 1000m yüksekliği aştı. 22 Ağustos 2014’te yapılan uçuşta son ateşleyici, bir sensörünün kapanmış olması sebebiyle patladı. Sonraki: SpaceX iniş pisti inşa ediyor
SpaceX ’in ilk roket iniş pisti
Spacex roketleri: SpaceX ’in ilk roket iniş pisti Fotoğrafta Cape Canaveral Uzay Üssündeki Falcon 9’un ilk aşamasının iniş yaptığı bölge olan Zone 1 görülüyor. SpaceX ilk kontrollü inişlerini 21 Aralık 2015’te burada yaptı.
Şirket pisti Cape Canaveral Uzay Üssünden kiraladığı alana inşa etti.(Zone 1 önceden 13. Fırlatma kompleksi idi.) Bu inişler çok anlamlı idi çünkü bir önceki uçuşta -Haziran 2015- Falcon 9 patlamış ve uçuş bir facia ile sonuçlanmıştı. Sonraki: Falcon 9 roketinin inişi
Roketlerin tekrar kullanılması
Spacex roketleri: Roketlerin tekrar kullanılması SpaceX, fırlatma maliyetinden tasarruf etmek için, Falcon 9 tarihinin başından beri yeniden kullanılabilir roketler üzerinde çalıştı ama ilk denemeler hep başarısızlıkla sonuçlandı.
SpaceX, Falcon 9’un birinci, ikinci ve altıncı uçuşlarında ateşleyicileri kontrol etme girişiminde bulundu ama her seferinde roket okyanusa düştü. Şirket,18 Nisan 2014 tarihinde, Falcon 9’un 9. fırlatmasında(4. kontrollü iniş girişimi) kontrollü okyanus inişini başarılı bir şekilde gerçekleştirdi. Bu başarı, roketlerin tekrar kullanımı açısından önemli bir kilometre taşı oldu. Sonraki: Dron gemi inişi
Dron-gemi inişi
Spacex roketleri: Dron-gemi inişi Musk ve çalışanları sergiledikleri kararlı tutumun; 8 Nisan 2016’da, Falcon 9’un ilk aşamasının Atlantik okyanusundaki “Of Course I StillLoveYou” isimli dron-gemiye güvenli bir şekilde inmesiyle, karşılığını aldı. Bu roketin taşıdığı Dragon kapsülü de aynı zamanda dönüm noktası niteliğinde bir kargoya sahipti.
Uluslararası Uzay İstasyonuna şişirilebilir bir modül taşıyordu. SpaceX’in dron-gemi inişlerindeki başarı oranı, Nisan 2016 uçuşundan sonra, bazı ateşleyicilerde zaman zaman sorunlar yaşanmasına rağmen aşırı yükseldi.
Aynı zamanda şirketin Falcon 9 fırlatmalarındaki başarı oranı da oldukça yüksek. Şirketin son başarısızlığı ise: Ekim 2016 ’daki uçuşunda roket daha havalanmadan fırlatma rampasında patladı.
SpaceX, Kaliforniya ’daki Vandenberg Uzay Üssünden fırlatılan roketlerin inebilmesi için Pasifik okyanusunda “Just Read TheInstructions” adında ikinci bir dron-gemiye sahip. Bu iki dron-gemi de isimlerini Iain M. Banks’in bilim kurgu kitaplarındaki uzay gemilerinden alıyor. Sonraki: FalconHeavy’nin ilk uçuşu
Falcon Heavy ’nin ilk uçuşu
Spacex roketleri: Falcon Heavy ’nin ilk uçuşu Falcon serisinin daha ağır yükler için tasarlanmış versiyonu olan FalconHeavy roketi, 6 Şubat 2018’de Florida, Kennedy Space Center’da NASA’ya ait 39A rampasından başarılı bir fırlatma gerçekleştirdi.
Roket uzaya Musk’a ait bir Tesla araba taşıdı.(Musak aynı zamanda TeslaMotors’un da CEO’su.) FalconHeavy 70m uzunluğa ve alçak Dünya yörüngesine yaklaşık 64 metrik ton yük taşıma kapasitesine sahip. Bu yük kapasitesi ile, United LaunchAlliance’ın Delta IV Heavy roketine en yakın ikinci roket konumunda. Sonraki: Falcon Heavy ikiz ateşleyicilerinin inişi
Falcon Heavy ’nin roket iniş gösterisi
Falcon Heavy ’nin roket iniş gösterisi Bu fotoğraf, FalconHeavy’nin ilk uçuşundan sonra ikiz yan ateşleyicilerinin başarılı bir şekilde tamamlanan inişini gösteriyor. Cape Canaveral Uzay Üssündeki iniş bölgeleri Zone 1 ve 2’ya ateşleyiciler güvenli bir şekilde inerken, roketin ana ateşleyicisi yüksek hızdan dolayı okyanusa düştü.
Bu uçuşta başka bir kaza da Tesla arabayı Mars yörüngesine gönderecek olan roketin başına geldi. Roket yandı ve Tesla aracın yönü saptı. Live Science sitesine göre, uzaydaki radyasyon sebebiyle araç bir yıl içerisinde yok olabilir. Sonraki: Dragon mürettebatı
Dragon Mürettebatı
SpaceX, bir yandan Uzay İstasyonuna ticari görevler gönderirken bir yandan da astronotları taşıması için Dragon’un insan taşımaya uyumlu bir versiyonunu geliştirmeye başladı. Şirket bu fırlatmalar için 2014’te yaklaşık 2.6 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladı.
SpaceX,Ekim 2015’te uzay aracının içi ve ekibe ait alanları dünyaya tanıttı. Minimalist bir tasarıma sahip olan araçta duvarlar beyaz iken koltuklar siyah. Ayrıca araç yolcuların dışarıyı görebilmesi için 4 pencere ve birkaç düz panel bulunduruyor. Sonraki: Dragon’un insanlı ve insansız versiyonları
Dragon ’un insanlı ve insansız versiyonları
Dragon ’un insanlı ve insansız versiyonları SpaceX insanlı uzay aracı geliştirme sürecini hızlandırmak için insanlı versiyonu, insansız Dragon aracı ile oldukça benzer bir şekilde tasarlamayı düşünüyor.
SpaceX’e göre, “Araçlar arasındaki benzerlik insan uyum sürecini kolaylaştırıyor ve mürettebat ile uzay istasyonunun güvenliği için önemli olan sistemlerin insansız kargo uçuşları ile tamamen test edilmiş olmasını sağlıyor.” Sonraki: İnsanlı Dragon uçuş testleri
İnsanlı Dragon uçuş testleri
İnsanlı Dragon uçuş testleri SpaceX ’in üzerinde hummalı bir şekilde çalışmaya devam ettiği mürettebatlı Dragon uzay aracının yapacağı 2 ticari test uçuşu 2018’in sonlarına kadar beklenmiyor. NASA, tüm astronotları Uzay İstasyonuna taşıyan Rus uzay aracı Soyuz’u kullanmayı bırakarak bağımsızlığını ele almaya çalışıyor.
Her NASA astronotunun Soyuz aracını kullanması milyon dolarlara mâl oluyor. Üstelik ajans ulusal fırlatma servislerinden mümkün olduğunca yararlanmak istiyor. Amerika topraklarından yapılan son mürettebatlı fırlatma, uzay mekiği programının son uçuşu kapsamında 2011’de gerçekleştirildi.
Sonraki Falcon Heavy uçuşu
Falcon uçuşları kıyaslandığında 62 milyon dolar olan Falcon 9 uçuşlarına karşılık, FalconHeavy uçuşlarının her biri yaklaşık 90 milyon dolara satıldı. SpaceX 2018’de FalconHeavy ile iki tane daha görev fırlattı: biri Arabsat 6A iletişim uydusunu taşırken diğeri PlanetarySociety’ninLightSail 2 projesi ile birlikte A.B.D hava kuvvetleri için Space Test Program 2’yi taşıdı. Sonraki: Falcon 9 Blok 5
Falcon 9 Blok 5
Spacex roketleri: Falcon 9 Blok 5 SpaceX Mayıs 2018’de Falcon 9 roketinin beşinci ve son versiyonu olan Blok 5 ateşleyicisini tanıttı. NASA için Dragon kapsülleri ile astronotları uzaya taşıyacak olan bu roket ateşleyicisi en az 10 uçuşa kadar kullanılması hedeflenerek tasarlandı.
İlk Falcon 9 Blok 5 roketi, Bangladeş’in ilk iletişim uydusu olan Bangabandhu-1’i fırlatmak için inşa edildi. Sonraki: Büyük Falcon Roketi ile tanışma
Starship ve Super Heavy
Starship ve Super Heavy Starship ve Super Heavy, Mars’ın keşfi için istenilen fütüristik sistemi oluşturuyor. Kızıl Gezegen’e gidecekbu sistemingerektirdiği özellikler: uzay mekiği dahil 106m uzunluk ve alçak dünya yörüngesine 136 metrik ton yük taşıma kapasitesi.
Her roket yaklaşık 100 kişi taşıyacak ve tamamıyla yeniden kullanılabilir olacak. Musk, bu roketin yüzlerce, binlerce yolcudan oluşacak filoları tek seferde Mars’a taşıyacağını planladığını söylerken 2020’lerde her türlü görevi yerine getirecek olan, BFR hariç tüm Falcon hatlarını durdurmayı planlıyor.
Bu hatlar, Mars’tan Uluslararası Uzay İstasyonuna ve hatta Dünya çevresine uydu yerleştirilmesi hedeflenen yörüngelere kadar değişiklik gösteriyor.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Uzaya gönderilen bazı araçların özellikleri
Gizemli bir uzay uçağı 719 gündür Dünya çevresinde dönüyor ve nedenini bilmiyoruz
Uzay Yolculuklarının Önündeki Çözmemiz Gereken En Büyük 10 Problem
NASA ve SpaceX Kara Delikleri Araştıracak Bir Uzay Gemisini Fırlatmak İçin Birleştiler
Çeviren: Ş. Firdevs Er
Çeviri kayağı: https://www.space.com/40547-spacex-rocket-evolution/2.html
